‘Elke investering in de natuur, is een investering in je eigen gezondheid’

Het is de Dag van de Aarde. Een dag om extra stil te staan bij het belang van de natuur voor onze gezondheid. Voor initiatiefnemers van de beweging ‘de Groene GGZ’, Renske Visscher (IVN Natuureducatie) en Rob Wolters (Nature For Health), is het duidelijk: natuur en gezondheid zijn onlosmakelijk verbonden. ‘Wij geloven er heilig in dat natuurinclusieve gezondheid  helpt om veel van de huidige zorgproblemen op te lossen.’

Renske Visscher	Rob Wolters
Renske is zowel directeur IVN Zuid als landelijk ambassadeur gezondheid en natuur van IVN Natuureducatie. Daarnaast is ze  domeinleider Gezondheid voor het Collectief NatuurInclusief. Daarvoor heeft Renske 17 jaar in vele rollen gewerkt in de geestelijke gezondheidszorg.	Rob is nu 5 jaar executive  bij de Stichting Nature For Health(NFH) en als domeintrekker Gezondheid betrokken bij het Collectief NatuurInclusief. In die hoedanigheid hebben Renske en Rob 3 jaar geleden het initiatief genomen tot de Groene GGZ. Als vader is Rob ook ervaringsdeskundige bij de GGZ. Onlangs is hij ook commissaris i geworden bij BuurtzorgT

Waarom is het vergroten van biodiversiteit binnen de zorg zo belangrijk?

Renske: ‘Natuur is onze belangrijkste bron voor gezondheid. Een rijke biodiversiteit is essentieel voor een gezond ecosysteem. Zonder goed functionerende ecosystemen is er geen voedsel, geen schoon drinkwater of lucht. Kortom, dan kunnen we niet meer bestaan.’

Rob: ‘In de gezondheidssector werd de natuur eerder vaak bestempeld als iets negatiefs, een ziekteverwekker. Iets wat we vooral buiten moesten houden. Wij merken dat dit beeld gelukkig aan het verschuiven is. Natuurinclusief zou gewoon het nieuwe normaal in de gezondheidssector moeten worden. Het fijne ervan is ook, dat je er gelukkiger en blijer van wordt.’

En de mensen dan die niets met natuur hebben?

Renske: ‘Vrijwel elk mens, over de hele wereld, heeft iets met natuur. Kijk maar naar kinderen: in de top tien van alle eerste woordjes die gesproken worden, zit iets van natuur. Een bepaald dier, of een bepaalde plantensoort. Veel mensen zijn dat contact alleen kwijt geraakt. De vraag is dus niet: ‘Heb je iets met natuur?’, maar: ‘Hoe ver ben je ervan weg geraakt?’’

 ‘De vraag is dus niet: ‘heb je iets met natuur?’,
maar: ‘Hoe ver ben je ervan weg geraakt?’

Hoe hebben jullie duurzaamheid binnen de GGZ op de kaart gekregen?

Renske lacht: ‘Binnen de GGZ bestaat een beweging niet zonder een boek. Tijdens corona is het boek ‘Green Mental Health’ uitgebracht. Verder, toen IVN en NFH samen een seminar over de vergroening van de GGZ gingen organiseren, kwamen we achter de grote behoefte hieraan. Binnen no-time hadden we 130 aanmeldingen vanuit 90 verschillende instellingen. Zo is de bal gaan rollen.’

Rob: ‘We hebben ook het voordeel dat onderzoek naar de effecten van de natuur op onze gezondheid vooral positieve bewijzen heeft opgeleverd, vooral wat betreft mentale gezondheid. Evidence-based werken is een belangrijk onderdeel, maar intuïtief voelt iedereen wel aan dat natuur gezond is. Zo kunnen we onze eigen kennis vergroten en de kennis beter verspreiden. Dit is een van de vijf pijlers van de Groene GGZ.’

 Zijn jullie hierbij nog tegen uitdagingen aangelopen?

Renske: ‘Ja, zeker. We merkten dat er vrij snel een overtuiging was van een ’N is één’ verhaal. Zo hoorden we: ‘mijn cliënten hebben hier helemaal niks mee’. Maar wat blijkt? Als we doorvragen hoeveel cliënten dat zouden zijn, was het antwoord: ‘Nou, in ieder geval drie die ik met geen mogelijkheid naar buiten kan krijgen’. Ons antwoord is dan heel simpel: met die cliënten ga je dus niet naar buiten. Begin met degene die hier wel voor open staan.’

Rob: ‘Een andere weerstand waar we tegen aanlopen, is dat natuurinclusief denken en werken een integrale aanpak is. Met een integrale aanpak kun je denken aan het samenwerken van  de zorginstelling, de wijk, de gemeente, enzovoorts. Dat vraagt tijd, overleg en er is vaak geen financiële dekking voor. En dat terwijl de GGZ al vaak een overbelaste instelling is. Die overbelasting geeft veel stress bij medewerkers.’

Renske: ‘We willen op geen enkele manier kosten of werkdruk verhogen. Maar natuur is heel kansrijk, ook met mimimale middelen kun je veel bereiken. Al heb je aanvankelijk wel middelen nodig om deze verandering op gang te brengen. Daarbij is investeren in meer natuur niet alleen een investering in zorg, maar ook direct in een gezondere toekomst.’   

‘Natuur is heel kansrijk, ook met
minimale middelen kun je veel bereiken’

Jullie noemen jezelf een groene beweging?

Renske: ‘Targets zijn praktisch en nodig, maar we zijn primair een beweging die steeds breder wordt. Een beweging waar iedereen met hun eigen creatieve denken en kracht aan kan bijdragen. Of je nu bestuurder, verpleegkundige of begeleider of behandelaar of cliënt bent. Of gewoon iemand die hier iets in wil betekenen. We hopen dat we op GGZ terreinen iconische voorbeelden kunnen creëren, die als een vliegwiel dienen voor onze ambities.’

Rob: ‘Onze beweging is niet top-down, maar interactief: co-creatie staat voorop GGZ instellingen en de Nederlandse GGZ werken samen met ons en andere partners aan veel bottom-up initiatieven. Daar zijn we super trots op. Het Collectief Natuurinclusief noemde de Groene GGZ  zelfs als een van dé voorbeelden van het streven naar een Natuurinclusief Nederland. Gezamenlijk zullen we de komende jaren nog heel wat mooie dingen laten zien!’

Hoe ziet de Groene GGZ er idealiter uit over tien jaar?

Renske: ‘De eerste twee jaar van bewustwording en agenderen zit erop. We hopen nu te kunnen opschalen naar de gehele GGZ sector. We willen de samenwerking verbreden met ondere andere het ministerie van VWS, het ministerie van LNV, andere beroepsgroepen, terreinbeherende organisaties, provincies en gemeenten. We willen daadwerkelijk gezondere natuur, gezondere medewerkers, gezondere cliënten en gezondere buurten gaan zien.’

Rob: ‘We hopen dat een natuurinclusieve GGZ het nieuwe normaal is over tien jaar. Onze droom is dat straks alle GGZ instellingen vergroend zijn, zowel residentieel als ambulant. Terreinen zullen als een inspirerende en helende omgeving werken voor cliënten, vrijwilligers en zorgmedewerkers, en ook voor buurtbewoners.’

En de rest van de zorgsector?

Rob en  Renske: ‘De hele zorgsector zal natuurinclusief worden, van GGZ, gehandicaptenzorg, ouderenzorg, ziekenhuizen tot eerste lijn. Wij geloven er heilig in dat natuurinclusieve gezondheid  helpt om veel van de huidige zorgproblemen op te lossen. Meer inzet van natuur in de zorg in brede zin zal tot veel gezondheidswinst leiden. En dat zal zorgkosten omlaag brengen.’

 Meer weten of de Groene GGZ? Lees hier meer.